Βεράτι ή Μπεράτι

(Berat). Πόλη (128.410 κάτ. το 2001) της κεντρικής Αλβανίας, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας (1.802 τ. χλμ., 193.855 κάτ. το 2001). Η περιοχή του Β. παράγει καπνό, σταφύλια και λαχανικά καθώς και κτηνοτροφικά προϊόντα. Λειτουργούν επίσης βιομηχανίες υφαντουργίας, ελαιουργίας, καπνού και πετρελαιοειδών. Η πόλη, γνωστή από τον 4o αι. π.Χ., ανακαινίστηκε τον 5o αι. μ.Χ. από την Πουλχερία, αδερφή του Θεοδόσιου του Μικρού, και μετονομάστηκε σε Πουλχεριόπολη. Τον 9o αι. μετονομάστηκε από τους Σέρβους σε Μπέλι-Γκραντ (Λευκή Πόλη). Τo 1417, την πόλη κατέλαβαν οι Τούρκοι. Στην περίοδο της τουρκοκρατίας το Β. γνώρισε κάποια ακμή και έγινε διαδοχικά έδρα τοπαρχίας και σαντζάκι του βιλαετιού Ιωαννίνων. Στην πόλη κατοικούσαν τότε διάφορες εθνότητες (Αλβανοί, Έλληνες, Εβραίοι, Τσιγγάνοι). Το 1777, μετά τις πολυάριθμες εξωμοσίες των χριστιανών κατοίκων της, την επισκέφθηκε ο Κοσμάς ο Αιτωλός και ίδρυσε εκεί σχολείο. Το 1809 περιήλθε στη δικαιοδοσία του Αλή πασά Ιωαννίνων. Τον Σεπτέμβριο του 1914, κατά τη διάρκεια του βορειοηπειρωτικού αγώνα, τμήματα του αυτόνομου βορειοηπειρωτικού στρατού κατέλαβαν για λίγες μέρες την πόλη. Τέλος, το 1922 ανακηρύχθηκε στην πόλη το αυτοκέφαλο της Αλβανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, της οποίας μέχρι σήμερα είναι έδρα το Β. Β., κώδικας.Πολύτιμο ελληνικό χειρόγραφο της Καινής Διαθήκης, γνωστό και με τον χαρακτηρισμό Πορφυρούς κώδιξ Φ (043). Χρονολογείται από τον 6o αι. και βρίσκεται στη μητρόπολη Κάστρου στο Β. Ανήκει στα λεγόμενα μεγαλογράμματα χειρόγραφα με ασημένια γράμματα και περιέχει τα Ευαγγέλια του Ματθαίου (εκτός από τα κεφάλαια α’ – στ’ 3, ζ’ 26 – η’ 7, ιη’ 25 – ιθ’ 2, κγ’ 5 – 12) και του Μάρκου (εκτός από τα κεφάλαια ιδ’ 63 – ιστ’ 20). Ο κώδικας αυτός θεωρείται ένα από τα σπανιότερα χειρόγραφα της Καινής Διαθήκης και η ύπαρξή του επισημάνθηκε από τον μητροπολίτη Βελεγράδων Άνθιμο. Το τζαμί «του βασιλιά» στο Βεράτι ήταν βυζαντινή εκκλησία που μετατράπηκε σε τζαμί στα χρόνια της τουρκικής κατοχής της Αλβανίας.